Wracając do Husbila zatrzymałem się przy mężczyźnie poprawiającym napisy na tablicy. Odwrócił się, uśmiechnąłem się i pozdrowiłem. Zaczął opowiadać:

– Wojna 30 letnia zakończyła się w 48 r. i te wszystkie bandyckie wojska niemieckie złupiły ziemie Polskie (…) Kraje takie jak Niemcy czy Francja – one były związane z nepotyzmem i wykształciła się tam biurokracja. A w Polsce była daleko posunięta demokracja że nie powstała biurokracja nie powstało nowoczesne państwo. Jak popatrzymy na Tower w Anglii to król siedzi za wielkimi murami. A jak pojedziemy na Białostocczyznę do Knyszyna które było ulubione miejscem króla Zygmunta Augusta ostatniego z Jagiellonów tam żadnych murów nie było on siedział w dworku zwykłym, drewnianym i stamtąd zarządzał. Nie bał się że ktoś go tam rąbnie. Tak samo jak patrzymy na Rosję to tam tylko dwóch Carów zginęło śmiercią naturalną. Jeden zwariował a drugiego odesłali do monastyru. 

– Tak to rzeź.

– Ojciec mordował Syna, syn ojca…. Tak to się odbywało. Piotr I zamordował syna.   Potem córka rządziła… ale to jest … inna cywilizacja… azjatycka… inna duchowość. Ja znam te kraje wschodnie. Bo ja tu nie mieszkam. Tu mój pradziadek walczył. I dlatego odnawiamy pomnik właśnie. Zostawił czwórkę dzieci. Zginął w Troicku. Został na katorgę skazany. Troick to jest 1000 km za Bajkałem. (…) Ci ludzie to jest społeczeństwo które idzie zawsze za władzą. Ono nie zna sprzeciwu. Pragmatyzm polega na tym że idzie się za tym co rządzi. Nie zależnie czy się zgadza czy nie. Tak jak Piotr I kazał różne rzeczy robić i ci bojarze wszystko to wykonywali. Jak się nie ogolił bojar to mu zrywali ze skórą brodę. A to był jeszcze światły władca w sumie. Oni Polaków podziwiają z jednej strony a z drugiej nienawidzą. To jest taka dziwna miłość. Ja to zaznałem wiele razy. Ja operuję językiem rosyjskim. Na przykład przeczytałem wszystko Dostojewskiego. Nie da się być człowiekiem nie znając tego Dostojewskiego. Podróżował śladami miejsc świętych w Rosji. Na przykład piękne freski Rublowa. W Kazaniu jest pół prawosławnych a pół muzułmanów. A jeszcze Arabia Saudyjka… Ja w latach 90. przez pół roku mieszkałem w Niemczech, w Kolonii. Tam jest takie bezszczelne udawanie. 

– Oni robią to tylko dla biznesu.

– Ale absolutnie. Potem mieszkałem w Bonn jak jeszcze była stolicą. Mieszkałem pod Bonn w takiej małej miejscowości. I tam wieczorami chodziłem na spacery i takiego zapoznałem Niemca z pieskiem co też biegał. Najpierw mówiliśmy sobie dzień dobry, potem jakieś o pogodzie potem o polityce. A w którymś miesiącu tych naszych rozmów powiedział: ja bym Pana zaprosił do mnie na herbatę czy na obiad tylko że ja mam żonę lekarkę pediatrę i wie Pan jak mogę zapraszać kogoś takiego jak Pan no co by sąsiedzi powiedzieli. I reputacja lekarza by ucierpiała.

– Jego empatia jest równa minus jeden w tym momencie.

– No nie, ale taki głupi… Więc jak przełknąłem tę ślinę… Później już zacząłem chodzić w drugą stronę. Uzmysłowiłem sobie że cały czas miał mnie w nosie. Opowiadał mi, że był żołnierzem oczywiście wszyscy byli w wojskach przeciwlotniczych strzelali do samolotów do ludzi nigdy. Więc taka historia. No, ale poznałem takich Polaków którzy w latach 80. uciekli do Niemiec… on nawet pracował na Politechnice Śląskiej…. I uciekli do Niemiec rzekomo jakaś krewna babcia chyba miała jakieś korzenie rzekomo a może niemiecka. I on mówi ma dwóch synów chodzą do szkoły. Mieszka tam 10 lat i jeszcze nie był w żadnym domu niemieckim i żaden Niemiec u niego nie był. I mówi jak do tych synów przychodzi jakiś kolega po zeszyt czy po książkę nie przekroczy ten Niemiec korytarza do pokoju nie wejdzie. Tak to jest segregowane. Zresztą…w landach niemieckich okoliczne grody w XVII w. napadały na siebie. Była tylko jedna zasada że nie można napadać w czasie żniw. Tu są wąwozy lessowe – unikat w skali światowej – między Nałęczowem Kazimierzem a Puławami. Robiłem plenery malarskie z Akademii Sztuk Pięknych z Warszawy. Ja tu sobie domek wybudowałem i przyjeżdżam od czasu do czasu.